40 jaar reumazorg in Nederland

interview met dokter Westgeest, reumatoloog

 

Dokter Westgeest begon zijn opleiding geneeskunde in 1972 in Leiden en startte in 1988 met zijn specialisatie in de reumatologie. Sinds 1993 behandelt hij mensen met reumatische problemen in het Regionaal Reumacentrum in Máxima Medisch Centrum in Eindhoven. Hij schetst de mijlpalen in 40 jaar reumazorg.

 

Niet serieus

“In de medische wetenschap werd reumatologie lange tijd niet echt serieus genomen. Om een voorbeeld te geven: de afdeling reumatologie zat in de kelder in het Diaconessenhuis (destijds gevestigd in het huidige Dommelhoef) in Eindhoven naast de fysiotherapie. In Leiden waar ik in de jaren ’70 studeerde zat de reumatologie achteraf in een houten barak. In het onderwijs was er weinig aandacht voor. De reumatologie ontstond vanuit de interne geneeskunde. Internisten die een bijzondere belangstelling hadden in reumatische aandoeningen gingen zich toeleggen op het herkennen, behandelen en onderzoeken van reuma.”

 

Toevalstreffers

“In de jaren ’60 – ’70 waren er weinig behandelingsmogelijkheden voor reumatoïde artritis, artrose, de ziekte van Bechterew, jicht, fibromyalgie en artritis psoriatica.‎ Als je ‘reuma’ had, gaf de arts je ontstekingsremmers, je ging naar fysiotherapie en soms werd je opgenomen in het ziekenhuis waar je rust en warmtepakkingen kreeg voorgeschreven. Je deed ook aan hydrotherapie om in het warme water je pijnlijke gewrichten beter te kunnen bewegen en ze soepeler te houden. We hadden prednison, goudinjecties, antimalariamiddelen, azathioprine, kelatin en sulfasalazine om het immuunsysteem te onderdrukken, soms jarenlang. Dit waren allemaal toevalstreffers: deze medicijnen werden ingezet voor een andere kwaal waar bij toeval werd ontdekt dat het ook werkt tegen reumatische ontstekingen. Er waren reumapatiënten die 30 tot 40 jaar dagelijks prednison namen, met alle bijwerkingen. We liepen met de medicatie achter de feiten aan. Patiënten kregen eerst de milde medicijnen, als dat niet hielp gaven we iets sterkere medicatie. Steeds een stapje verder. Pas als dat allemaal niet hielp, gaven we hen het ‘gevaarlijkste’ medicijn: cyclofosfamide. Dan was je vaak 5 tot 10 jaar verder na de diagnose. Ondertussen zag je vergroeiingen en kwamen er operaties en rolstoelen aan te pas.”

 

Doorbraak

“Dan komt de eerste grote doorbraak. Eind jaren ’80 wordt methotrexaat ingezet bij reumatoïde artritis patiënten. Dit medicijn werd tot dan toe alleen gebruikt bij kanker en psoriasis. Ik heb het begin ervan meegemaakt. Sinds het gebruik van die medicatie zijn de rolstoelen langzaam uit de wachtkamers verdwenen. Daarnaast ontwikkelt de afdeling reumatologie in Nijmegen een meetinstrument om de ziekteactiviteit en de effectiviteit van de behandeling te meten: de DAS 28. Het leuke is dat ik toen ook in Nijmegen werkte, ik heb er niet zelf aan meegewerkt maar het gebeurde wel in mijn directe omgeving, zeer inspirerend! In de jaren ’80 – ’90 volgt de tweede doorbraak: de werking van het immuunsysteem wordt ontrafeld waardoor in 2001 de biologicals kunnen worden geïntroduceerd. Deze medicijnen grijpen gericht in op het immuunsysteem. De derde doorbraak betreft de behandelstrategie. Die evolueert van voorzichtig naar actief. We zetten nu direct flink in met sterke medicatie en bouwen dan zo mogelijk langzaam af.”

 

In 40 jaar reumazorg zijn er grote stappen gemaakt:

 

We zijn er nog niet

“Met deze ontwikkelingen is goede vooruitgang geboekt voor wat betreft reumatoïde artritis, de ziekte van Bechterew en artritis psoriasis. We zijn nog niet zover voor artrose. Voor fibromyalgie hebben we nog geen oplossing in de zin van medicatie, wel een multidisciplinaire aanpak. Van jicht kun je volledig herstellen. Verandering in leefstijl en trouw innemen van medicatie is eigenlijk het belangrijkste. Je ziet mensen na een jaar of wat soms terug komen met een jichtaanval. Dan zijn ze gestopt met hun medicatie ‘want ik heb toch al drie jaar geen last meer gehad’. Soms is therapietrouw het probleem.”

 

Goede samenwerking

“Reumatologie is een boeiend vakgebied binnen de geneeskunde waar in Nederland veel gebeurd is. De Nederlandse reumatologie staat internationaal hoog aangeschreven. Dit is onder andere het resultaat van jarenlange goede samenwerking tussen reumatologen, het Reumafonds en de reumapatiëntenverenigingen.”